Ανάξαρχος

Ανάξαρχος

el

ABD.04.03.10

40.933563

24.972281

Ανάξαρχος (περίπου 380 - 320 περίπου π.Χ.). Γεννήθηκε στα Άβδηρα. Υπήρξε φιλόσοφος και μαθητής του Διογένη του Σμυρναίου. Το πάθος του για την ζωή συνοψίζεται στη φράση: «Ευδαιμόνως ζήν» από την οποία πήρε και το προσωνύμιο: «Ευδαιμονικός». Προσωπικός φίλος του Μεγάλου Αλεξάνδρου, τον ακολουθεί στην εκστρατεία για την κατάκτηση της Ασίας. Πολλοί αρχαίοι συγγραφείς των θεωρούν κόλακα και κακή επιρροή για τον Αλέξανδρο. Βρήκε μαρτυρικό θάνατο στην Κύπρο από τον τύραννο Νικοκρέοντα.

Ανάξαρχος,, (περίπου 380,, έως,, 320 περίπου,, προ Χριστού). Γεννήθηκε στα Άβδηρα. Υπήρξε φιλόσοφος,, και μαθητής του Διογένη του Σμυρναίου. Το πάθος του για την ζωή,, συνοψίζεται στη φράση: «Ευδαιμόνως ζήν»,, από την οποία πήρε και το προσωνύμιο : «Ευδαιμονικός». Προσωπικός φίλος του Μεγάλου Αλεξάνδρου, τον ακολουθεί στην εκστρατεία,, για την κατάκτηση της Ασίας. Πολλοί αρχαίοι συγγραφείς,, των θεωρούν κόλακα,, και κακή επιρροή για τον Αλέξανδρο. Βρήκε μαρτυρικό θάνατο στην Κύπρο,, από τον τύραννο Νικοκρέοντα.

0:38

H

http://www.xanthi.ilsp.gr/cultureportalweb/article.php?article_id=935&topic_id=14&level=&belongs=&area_id=1&lang=gr

Ο Ανάξαρχος, ο οποίος έζησε κατά τον 4ο αιώνα π.Χ. (περίπου 380-320 π.Χ.), ανήκει στη σχολή των Αβδήρων και η φιλοσοφία του απηχεί ιδέες του Δημόκριτου και του Πρωταγόρα, με μια τάση προς τον σκεπτικισμό. Σύμφωνα με τον Διογένη τον Λαέρτιο, (Βίοι Φιλοσόφων, βιβλίο ΙΧ, §58 -60) ο Ανάξαρχος μαθήτευσε κοντά στo Διογένη τoν Σμυρναίο, που ήταν μαθητής του Μητρόδωρου του Χίου.

Το πάθος του για τη ζωή και η ευχαρίστηση που λάμβανε για το καθετί ήταν τα γνωρίσματα που τον χαρακτήριζαν σαν προσωπικότητα. Γενικός κανόνας στη ζωή του ήταν το «ευδαιμόνως ζην», δηλαδή ο ατάραχος και χωρίς πάθη βίος, εξαιτίας του οποίου απέκτησε την ονομασία «Ευδαιμονικός».

Υπήρξε προσωπικός φίλος του Μεγάλου Αλεξάνδρου, τον οποίο ακολούθησε στη μεγάλη εκστρατεία του για την κατάκτηση της Ασίας. Πληροφορίες για τον Ανάξαρχο, αλλά κυρίως για τη σχέση του με τον Αλέξανδρο, αντλούμε από αρχαίους συγγραφείς, όπως ο Αρριανός (95 -175 μ.Χ.), ο Πλούταρχος (47 -127 μ.Χ.), ο Διογένης ο Λαέρτιος κ.α. Σύμφωνα με τις πηγές αυτές, ο Ανάξαρχος παριστάνεται περισσότερο ως κόλακας παρά ως φίλος του Αλεξάνδρου και κατηγορήθηκε από τους αρχαίους γιατί εξέτρεφε τον κακό εαυτό του Αλέξανδρου και υπέθαλπε την αλαζονεία του. Ο Πλούταρχος περιγράφει ένα περιστατικό, κατά το οποίο ο Αλέξανδρος πάνω στο μεθύσι του σκότωσε τον Κλείτο, έναν από τους Εταίρους του. Στη συνέχεια προέβη σε μια θεατρική επίδειξη τύψεων, αλλά ο φιλόσοφος Ανάξαρχος τον έπεισε ότι ο βασιλιάς είναι πάνω από τους νόμους. Χαρακτηριστικά είναι τα λόγια του πειθήνιου προς τον Αλέξανδρο Ανάξαρχου, μετά το αίτημα του τελευταίου να τον προσκυνούν οι Εταίροι, τα οποία παραδίδει ο Αρριανός στο έργο του «Ανάβασις»: «Είναι πολύ πιο δίκαιο να θεωρήσουμε τον Αλέξανδρο θεό, παρά τον Διόνυσο και τον Ηρακλή....γιατί δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι, όταν ο Αλέξανδρος θα πέθαινε, οι άνθρωποι θα τον τιμούσαν σαν θεό πολύ πιο δίκαιο λοιπόν θα ήταν αν του απέδιδαν τις τιμές αυτές, ενώ ήταν ακόμα ζωντανός και όχι μετά το θάνατο του, οπότε θα του ήσαν άχρηστες ».

Σχετικά με τις αρετές και τα ιδανικά ενός ικανού ηγέτη έλεγε: «Η πολυμάθεια ωφελεί βέβαια πολύ, βλάπτει όμως και πολύ όποιον την κατέχει. Ωφελεί συγκεκριμένα τον ικανό άνδρα, βλάπτει όμως όποιον εύκολα ξεστομίζει κάθε λόγο και μπροστά σ' όλο το λαό. Πρέπει να γνωρίζει καλά τις περιστάσεις που πρέπει να μιλά. Γιατί αυτός είναι όρος της σοφίας. Όσοι λένε κάτι έξω από την κατάλληλη περίσταση, και αν ακόμη λένε συνετή γνώμη, αν δεν τοποθετούν τη γνώμη τους με σοφία, τους κατηγορούν για ανοησία».

Ο Ανάξαρχος δε δεχόταν κανένα σταθερό κριτήριο για την αλήθεια. Η φιλοσοφική του θεωρία υποστήριζε ότι τα όντα, όλα αυτά που βλέπουμε ή ακούμε βρίσκονται σε μια σκηνογραφία ή σε μια συνεχή κατάσταση ύπνου και ονείρου ή σε μια κατάσταση τρέλλας. Κατά συνέπεια, η ποιότητα της συμπεριφοράς μας καταντάει αδιάφορη.

Ο Ανάξαρχος ήταν γνωστός για την παρρησία και την ελευθερία της γνώμης. Λέγεται μάλιστα πως αυτό του το γνώρισμα ήταν η αιτία του μαρτυρικού του θανάτου από τον εχθρό του και τύραννο της Κύπρου Νικοκρέοντα. Σύμφωνα με τις πηγές, όταν ο Ανάξαρχος προσάραξε στην Κύπρο εξαιτίας θαλασσοταραχής, ο Νικοκρέων τον συνέλαβε και διέταξε να τον ρίξουν σε ένα μεγάλο κυλινδρικό δοχείο και να τον κοπανίζουν με σιδερένια γουδοχέρια. Κατά τη διάρκεια του βασανιστηρίου του, λέγεται πως ο Ανάξαρχος είπε εκείνον τον περίφημο λόγο: «Πτίσσε, πτίσσε, πτίσσε τον Αναξάρχου θύλακον. Ανάξαρχον γαρ ου πτίσσεις» (Κοπάνισε, κοπάνισε, κοπάνισε το σώμα του Ανάξαρχου. Γιατί τον Ανάξαρχο δε θα τον κοπανήσεις). Όταν στη συνέχεια ο Νικοκρέων διέταξε να του κόψουν τη γλώσσα, ο Ανάξαρχος έκοψε ο ίδιος με τα δόντια του τη γλώσσα του και την πέταξε στο πρόσωπο του τυράννου. Για τον ηρωισμό του θαυμαζόταν πολύ από τους αρχαίους.

Βιβλιογραφία:

Walbank F.W. (1999). Ο Ελληνιστικός κόσμος, Εκδόσεις Βάνιας, σελ. 47, 54.